Sahte Belge Düzenleme Tespiti Nedir? Mükellefe hangi cezalar verilebilir?

Sahte belge düzenleme tespiti, bir mükellefin sahte belge düzenlediğinin diğer kişi, işletme veya kurumlar hakkında yapılmakta olan araştırma ve incelemeler sırasında yahut yetkili makamların yazıyla veya elektronik ortamda bildirmesi üzerine vergi dairesinin bilgisi dâhiline girmesidir. Bu durumda, mükellef tarafından düzenlenen belgenin sahte olduğunun net olarak tespit edilmesi ve ortaya konması gerekir.

Yapılan inceleme sırasında sahte belge düzenlendiği hususunda bir tespit yapılmış olması halinde, bu durumun inceleme elemanınca rapor düzenlenmeden önce mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine yazılı olarak bildirilmesi mümkündür. Bu durumda incelemede olan mükellef, bu bölüm kapsamında değerlendirilir.

Sahte belge düzenleme tespiti, iki ana yolla yapılabilir:

1. Araştırma ve İncelemeler: Diğer kişi, işletme veya kurumlar hakkında yapılan araştırma ve incelemeler sırasında mükellefin sahte belge düzenlediğinin tespit edilmesi.
2. Yetkili Makamların Bildirimi: Yetkili makamların yazılı veya elektronik ortamda bildirimde bulunması üzerine vergi dairesinin bu durumu öğrenmesi.

Bu süreçte, mükellefin defter, kayıt ve belgelerinin mevzuata uygun olup olmadığı denetlenir ve beyanlarının doğruluğu kontrol edilir. Sahte belge düzenlendiği tespit edilirse, bu durumun inceleme elemanı tarafından rapor düzenlenmeden önce vergi dairesine bildirilmesi mümkündür

Ancak, vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından düzenlenen raporlarda, haklarında herhangi bir olumsuzluğa yer verilmeksizin, hakkında rapor düzenlenen mükellefle ticari ilişkileri ve söz konusu mükellefin ticari ilişkide bulunduğu diğer mükellefler hakkındaki olumsuzluklar dolayısıyla sahte belge düzenleme ihtimali ve/veya şüphesi gerekçesiyle incelenmesi öngörülen mükellefler bu kapsamda değerlendirilmez.

Hazine ve Maliye Bakanlığının ilgili birimlerince yapılan değerlendirme ve analizler sonucunda bireysel olarak veya organize bir şekilde sahte belge düzenleme tespiti de sahte belge düzenleme olumsuz tespiti kapsamında değerlendirilir.

Hakkında bu şekilde tespit yapılarak sahte belge düzenleme riski nedeniyle incelemeye sevk edilen mükelleflerin bilinen işyeri adresinde, incelemeye sevk işleminin vergi dairesinin bilgisi dâhiline girmesini takip eden günden itibaren beş işgünü içinde en az iki kişiden oluşan bir grup tarafından yoklama yapılır.

Vergi dairesi tarafından yapılacak yoklamada;

• Mükellefin bilinen işyeri adresinde faal olup olmadığı,
• Cari dönemde ve tespitin ilgili olduğu dönem itibarıyla ticari faaliyetinin bulunup bulunmadığı,
• Üretim ve/veya ticaret kapasitesi,
• Depo, tesis, taşıt, makine, teçhizat ve demirbaş varlığı,
• Emtia mevcudu ve çalışan sayısı,

Mutlaka tespit edilir ve bu bilgilere düzenlenen tutanakta yer verilir.

Bu tutanakta, nezdinde yoklama yapılan mükellefin açıklamaları hariç olmak üzere, görüş ve kanaate yer verilmez. Bulunması halinde, mükellefin işyeri çevresindeki esnaf, site yöneticisi, komşu, muhtar vb. kişilerin mükellefin ticari faaliyeti ve itibarına yönelik ifadeleri, ilgiliye imzalatılarak ayrı bir tutanakla kayıt altına alınır.

Tutanağın düzenlendiği tarihi takip eden günden itibaren beş işgünü içinde mükellefin bağlı olduğu vergi dairesindeki müdür ve bir müdür yardımcısının da katılacağı üç kişilik bir komisyon tarafından; yoklama sonucunda düzenlenen tutanak, mükellefin tarh zamanaşımı süresi içindeki dönemlere ilişkin beyannameleri ve Ba-Bs bildirimleri, nezdinde daha önce yapılmış yoklamalara ilişkin tutanaklar, tahakkuk, tahsilât ve vergi borcu bilgileri, alım-satım ilişkisi içinde olduğu mükelleflere ilişkin bilgiler ve vergi dairesinde bulunan diğer bilgi ve kayıtlar (vergi inceleme bilgileri, kira sözleşmesi, Yönetim Bilgi Sisteminde elektronik ortamda bulunan kayıtlar vb.) dikkate alınarak mükellefin, tespitin ilgili olduğu dönem itibarıyla bildirdiği ticari faaliyetinin bulunup bulunmadığı, bulunması halinde işletme kapasitesi ile beyanlarının (satış hâsılatının, stoklarının, maliyetlerinin vb.) uyumlu olup olmadığı değerlendirilir. Komisyon, gerek görmesi durumunda, mükelleften ilave bilgi, belge ve açıklama isteyebilir.

Verilerin değerlendirilmesi sonucunda, komisyon üyelerinin kanaatiyle olumsuzluğun teyit edilmesi durumunda, bu mükellefler hakkında olumsuz tespite göre işlem yapılır.

Sahte belge düzenleyen mükellefe hangi cezalar verilebilir?

Sahte belge düzenleyen mükellefler için uygulanacak cezalar, Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenir. Bu cezalar, hem idari hem de adli yaptırımları içerebilir. İşte bazı olası cezalar:

1. Vergi Ziyaı Cezası: Sahte belge düzenleyen mükellefler, vergi ziyaına sebebiyet verdikleri için vergi ziyaı cezası ile karşı karşıya kalabilirler. Bu ceza, kaybedilen verginin bir katı, iki katı veya üç katı olabilir.
2. Hapis Cezası: Sahte belge düzenlemek, Türk Ceza Kanunu’na göre suç teşkil eder ve hapis cezası ile sonuçlanabilir. Bu ceza, suçun niteliğine ve büyüklüğüne göre değişiklik gösterebilir.
3. İdari Para Cezası: Vergi dairesi, sahte belge düzenleyen mükelleflere idari para cezası da uygulayabilir. Bu ceza, sahte belgenin sayısına ve tutarına bağlı olarak değişir.
4. Faiz ve Gecikme Zammı: Sahte belge düzenleyen mükellefler, ödemedikleri vergiler için faiz ve gecikme zammı ödemek zorunda kalabilirler.

Bu cezalar, mükellefin sahte belge düzenlediğinin tespit edilmesi ve belgelenmesi durumunda uygulanır. Cezaların kesinleşmesi için yargı sürecinin tamamlanması gerekebilir. Bu süreçte, mükellefin savunma hakkı da bulunmaktadır.