Ekonomide Çarpıcı Ayrışma: Sanayi Geriliyor, Tüketim Artıyor

Geçmişte birbiriyle uyumlu hareket eden bu iki veri, 2022 başından itibaren farklı trendler izlemeye başladı. Sanayi üretimi son üç yıldır yatay bir seyir izlerken, tüketim hızla artmaya devam etti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, perakende satışlar ağustosta aylık yüzde 2,2 artarken, yıllık bazda yüzde 13,3’lük artış gerçekleşti. Tüketimdeki hareketliliği ortaya koyan perakende satışlar, böylece aylık bazda son altı ayın zirvesine ulaştı.

Sanayi üretim endeksi ise Nisan ayından bu yana parlak bir seyir izlemiyor. Son üç ayda sırasıyla yüzde 5, yüzde 4,3 ve yüzde 5,3 geriledi. Bu durum, büyüme üzerindeki etkisini bir yana bırakarak, sanayi sektörünün böyle keskin ve istikrarlı bir şekilde gerilemesinin reel ekonomi, dış ticaret ve istihdam gibi pek çok veri için tehdit oluşturduğunu gösteriyor.

Tüketim artışının hız kesmeden devam etmesi, hatta bu artışın Ağustos’ta hızlanması, ekonomik dengeler üzerindeki soru işaretlerini artırıyor. Politika faizindeki yükselişin tüketimi yavaşlatması beklenirken, bu gerçekleşmediği gibi, üretimde gerileme yaşanıyor. Bu durum büyük oranda, maliye politikasının para politikasına yeterli desteği vermemesinden kaynaklanıyor. Ayrıca, Türkiye’de üretimin pahalılaşması, ithal mallara olan talebi körüklüyor. Geçen ayki veriler, tüketim malı ithalatının rekor düzeye ulaştığını gösterdi. Yurt dışına çıkan vatandaşların bulundukları ülkelerde yaptıkları harcamalarda da keskin artış var. Bu nedenle, cari dengede görülen iyileşmenin reel sektöre yansıması sınırlı kalıyor.

Eylül ayına ilişkin öncü göstergeler (PMI, KKO, RKGE, ihracat, ara malı ithalatı, elektrik tüketimi) üretici sektörlerde yavaşlamanın sürdüğüne ilişkin sinyaller veriyor. Ağustos ayında 47.8 olan İstanbul Sanayi Odası PMI, Eylül’de sert bir şekilde yavaşlayarak 2020 yılı Mayıs ayından bu yana gördüğü en düşük seviye olan 44.3 düzeyi ile faaliyet koşullarındaki bozulma eğilimini altıncı ayına taşıdı.