Akdeniz Tropikalleşiyor: Yerli Türler Tehdit Altında

Mersin Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Prof. Dr. Deniz Ayas, Akdeniz’in hızla tropikalleştiğini ve bu değişimin önlenemez bir süreç olduğunu vurguladı. Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla Kızıldeniz’den gelen türlerin Akdeniz’e yerleştiğini belirten Ayas, yükselen deniz suyu sıcaklıklarının bu süreci hızlandırdığını ifade etti. Özellikle iklim değişikliği ve aşırı avlanma gibi insan kaynaklı faktörler, yerli türlerin yaşam alanlarını daraltarak yeni türlerin ekosisteme adapte olmasına olanak sağlıyor.Ayas, Doğu Akdeniz’in tropikal bir deniz karakterine bürünmesinin kaçınılmaz olduğunu belirterek şu noktalara dikkat çekti:

• Tropikal türler, sıcaklık artışıyla birlikte Akdeniz’e göç ediyor ve hızla çoğalıyor.
• Yerli türler üzerindeki av baskısı ve besin zincirindeki boşluklar, yeni gelen türlere alan açıyor.
• Balon balığı gibi toksik türlerin yanı sıra ekonomik değeri olan karides ve mercanlar da Kızıldeniz’den Akdeniz’e taşındı.

Yerli Türler Tehdit Altında

Akdeniz’deki yerli türler, hem yeni gelen türlerle rekabet hem de aşırı avlanma nedeniyle büyük bir tehlikeyle karşı karşıya. Aşırı avlanma, besin zincirinde boşluklar yaratarak istilacı türlerin popülasyonlarını artırmasına olanak tanıyor. Örneğin:

• Çizgili gargur (polis balığı) gibi düşük ekonomik değere sahip türler hızla çoğalıyor.
• Balon balıkları gibi toksik türler ise hem ekosistemi hem de insan sağlığını tehdit ediyor.

Bununla birlikte, Kızıldeniz’den gelen bazı ekonomik türlerin (örneğin karides ve gümüş balığı) yerel tüketimde kullanılmasının avantaj sağladığı belirtiliyor. Ancak bu durum, istilacı olmayan yerli türlerin kaybını telafi edemiyor.

İklim Değişikliğinin Rolü

WWF’nin raporlarına göre Akdeniz, dünyadaki en hızlı ısınan denizlerden biri haline geldi. Deniz suyu sıcaklıklarının küresel ortalamadan %20 daha hızlı artması, tropikalizasyon sürecini hızlandırıyor. Bu durumun sonuçları arasında şunlar yer alıyor:

• Yerel türlerin azalması veya yok olması.
• Deniz çayırları ve mercanların tahrip olması.
• Balıkçılık ve turizm sektörlerinde ekonomik kayıplar.

Ayrıca iklim değişikliğinin etkisiyle Akdeniz’in biyolojik çeşitliliği üzerinde geri döndürülemez zararlar meydana geliyor. Bölgedeki balık stoklarının %65’i tükenme riskiyle karşı karşıya.

Uzmanlar, Akdeniz’in tropikalleşme sürecini yavaşlatmak için şu adımları öneriyor:

• Aşırı avlanmanın kontrol altına alınması.
• Deniz koruma alanlarının artırılması (örneğin WWF’nin önerdiği %30 koruma hedefi).
• İklim değişikliğine uyum sağlayacak ekosistem yönetimi stratejilerinin geliştirilmesi.

Prof. Dr. Ayas’ın değerlendirmeleri ve bilimsel raporlar ışığında, Akdeniz’in ekolojik geleceği için acil önlemler alınması gerektiği açıkça görülüyor. Tropikalizasyon süreci durdurulamaz olsa da insan baskısını azaltarak etkileri hafifletmek mümkün olabilir.